Łukasz Gazur

W gabinecie prezydenta Krakowa, w miejscu, gdzie zapadają decyzje o strategicznych inwestycjach i parkingowych podwyżkach, podpisano dokument, który ma znaczenie symboliczne. Nowe Porozumienie w sprawie minimalnych wynagrodzeń dla osób artystycznych, zawarte między Obywatelskim Forum Sztuki Współczesnej a dwiema instytucjami: MOCAK-iem (reprezentowanym przez dyrektora Adama Budaka) i Bunkrem Sztuki (reprezentowanym przez dyrektorkę Delfinę Jałowik), to coś więcej niż kolejny podpis pod urzędowym papierem. To krok w stronę normalności.

Wydawać by się mogło, że w galerii BWA w Bielsku-Białej widać tylko obrazy. Ale tak naprawdę stamtąd rozciąga się widok dużo szerszy niż pole sztuki współczesnej. Taka jest rzeczywistość Bielskiej Jesieni, jednego z najważniejszych przeglądów malarstwa, który znów swym werdyktem wzbudził kontrowersje, udowadniając, że nie jest to „po prostu” przegląd malarstwa.

Paryż znowu patrzy w różnych foto-kierunkach, nie pomijając Polski. Bo dzieła artystów aparatu znad Wisły znów nie brakuje na jednych z najważniejszych na kontynencie targów fotografii. W tym roku w Grand Palais widać odbicie całej polskiej fotografii. Od archiwum po eksperyment, od pamięci po post-internetową ironię. Nie musimy się już na takich imprezach przedstawiać. Nadajemy własny ton. Dotyczy to i artystów, i galerii.

„Hołos” zaczyna się od dźwięku – nie muzyki, lecz głosu, który niesie pamięć. To pierwsza w Polsce opera łemkowska. Powstała z potrzeby odzyskiwania tego, co przez dekady było przemilczane. Łączy biały śpiew z elektroniką, obrzęd z performansem, przeszłość z teraźniejszością. Zrodzona w dolinach Łemkowszczyzny, dziś wybrzmiewa na największych scenach.

Jeszcze do niedawna muzyka w teatrze była dodatkiem, nie partnerem. Dziś musicale wracają do tradycji. Stają się nie tylko nośnikiem emocji, ale także komentarzem do współczesności.

Zamek kontra zamek, a polem bitwy jest sztuka współczesna — ta, która pojawia się w galeriach i muzeach, a nie w komnatach władców. Tymczasem w Warszawie i na Wawelu zamki otwierają się na dialog z nowoczesnością — wystawiają abakany, „Obrazy liczone”, haute couture czy rzeźbę współczesną w bezprecedensowych zestawieniach. Kto wygrywa to starcie?

Czasem więcej mówi to, co w tle. Nowa wystawa w Muzeum Narodowym w Poznaniu – „Ukryte znaczenia. Motyw wnętrz w sztuce polskiej od XIX do XXI wieku” – zaprasza, by spojrzeć na obrazy nie przez pryzmat postaci, lecz przestrzeni, które je otaczają. Z tych wnętrz wyczytać można nie tylko gust epoki, ale i jej lęki, marzenia, aspiracje.

Kuratorzy w Muzeum Narodowym postawili na konfrontację dwóch wielkich mistrzów maskarady – Jamesa Ensora i Witolda Wojtkiewicza. Dodali także dzieła innych artystów. Dzięki osiągniętej w ten sposób różnorodności wystawa „Czarny karnawał” pozwala każdemu znaleźć coś dla siebie.

50. Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni to edycja z przytupem. Jubileusz przyciągnął takich reżyserów, jak Agnieszka Holland, Andrzej Jakimowski, Lech Majewski czy Urszula Antoniak. Mamy też prawdziwy wysyp debiutów.

Warsaw Gallery Weekend okrzepł podobnie jak cały rynek sztuki w Polsce. 15 lat temu zaczynał skromnie: kilkanaście galerii, kilka wernisaży, tłum znajomych i znajomych znajomych, którzy biegali od Żoliborza po Pragę. Dziś to wydarzenie, bez którego nie wyobrażamy sobie września w świecie polskiej sztuki.