Nowy zielony most energetyczny z Azji do Europy. Azerbejdżan, Uzbekistan i Kazachstan łączą siły

Azerbejdżan, Uzbekistan i Kazachstan utworzyły wspólne przedsiębiorstwo Green Corridor Union LLC. Celem jest budowa zielonego korytarza energetycznego z Azji Centralnej do Europy. Ma dostarczać odnawialną energię przez Morze Kaspijskie aż do Rumunii.

Wspólna spółka zarejestrowana w Baku

Spółka Green Corridor Union LLC została zarejestrowana w Baku. Będzie koordynować przesył nadwyżek energii odnawialnej z Azji Centralnej do Europy.

Podmiot został założony przez państwowe spółki energetyczne: Uzbekistan’s National Electric Grids, KEGOC z Kazachstanu i AzerEnergy z Azerbejdżanu. Dyrektorem Green Corridor Union LLC został Farhad Mammadov.

Pomysł budowy korytarza energetycznego został ogłoszony podczas szczytu klimatycznego COP29 w Baku, a teraz przeszedł do fazy realizacji. Projekt zakłada budowę linii przesyłowych o wysokim napięciu z Azji Centralnej, przez Kazachstan, Morze Kaspijskie, Azerbejdżan, Gruzję, aż do Rumunii.

Celem inicjatywy jest nie tylko eksport energii, ale także zwiększenie współpracy międzyregionalnej i wsparcie europejskich strategii klimatycznych.

Azerbejdżan: kluczowy łącznik z UE

Azerbejdżan, dzięki dostępowi do Morza Czarnego i rosnącemu potencjałowi OZE, ma odegrać rolę końcowego łącznika na trasie przesyłu energii. Korytarz ma kończyć się w Rumunii i być pierwszym transkaspijskim połączeniem zielonej energii z Unią Europejską.

Minister energii Azerbejdżanu Parviz Shahbazov określił inicjatywę jako „strategiczny i historyczny krok” oraz zapowiedział podpisanie międzyrządowego porozumienia podczas COP29.

Kraje prowadzą obecnie analizy wykonalności dla położenia podmorskiego kabla przesyłowego przez Morze Kaspijskie oraz infrastruktury przez Gruzję do Europy.

Azerbejdżan dysponuje obecnie mocą 8,4 GW, z czego ponad 21 proc. pochodzi z odnawialnych źródeł. W ciągu pierwszych dziewięciu miesięcy 2024 roku kraj wyeksportował ponad 1,2 mld kWh energii elektrycznej.

Minister Shahbazov podkreślił, że projekt dotyczy nie tylko kabli energetycznych, ale także wspólnej technologii, polityki i długoterminowych ambicji regionu i Europy.

Uzbekistan: miliardowe inwestycje w OZE

Uzbekistan znacząco przyspieszył rozwój zielonej energii. Do 2030 roku kraj planuje produkować ponad 135 mld kWh energii elektrycznej rocznie, z czego 10–15 mld kWh przeznaczone ma być na eksport, głównie z elektrowni słonecznych i wiatrowych.

Według ministra energii Uzbekistanu Jurabeka Mirzamakhmudova w 2023 roku kraj przyjął 1,2 mld euro bezpośrednich inwestycji zagranicznych w sektorze OZE. Do końca 2024 roku wartość ta ma przekroczyć 4,23 mld euro.

Uzbekistan posiada obecnie ponad 4,2 GW zainstalowanej mocy z OZE i planuje osiągnąć 20 GW do 2030 roku, co stanowiłoby 40% całkowitej produkcji energii.

Projekty OZE realizowane są w niemal wszystkich regionach kraju – od pustyń Navoi po stepy Karakałpacji. Minister dodał, że projekty wspierane są przez stabilne przepisy prawne, a ich realizacja jest monitorowana osobiście przez prezydenta Uzbekistanu.

Dzięki rozwojowi OZE w 2024 roku kraj zaoszczędził 1,3 mld m³ gazu i ograniczył emisję CO₂ o 1,8 mln ton.

Kazachstan: rola centrum tranzytowego

Dla Kazachstanu udział w projekcie to nie tylko tranzyt energii, ale także inwestycja w pozycję regionalnego lidera transformacji energetycznej. Minister energii Erlan Akkenzhenov określił projekt jako „jeden z najważniejszych strategicznie” dla kraju.

Za obsługę krajowej sieci przesyłowej odpowiada spółka KEGOC. Kazachstan podpisał już memorandum z partnerami i instytucjami finansowymi, w tym z Azjatyckim Bankiem Rozwoju i Azjatyckim Bankiem Inwestycji Infrastrukturalnych.

Akkenzhenov podkreślił, że techniczna wykonalność projektu nie budzi zastrzeżeń. Energia przepływałaby z Uzbekistanu do Kazachstanu, następnie przez Morze Kaspijskie do Azerbejdżanu i dalej do Europy.

Minister zaznaczył, że projekt może stać się modelem współpracy energetycznej między regionem Azji Centralnej a Europą.

Europa obserwuje rozwój korytarza

Wobec dążeń Unii Europejskiej do neutralności klimatycznej i zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego, projekt budowy Zielonego Korytarza przyciąga coraz większe zainteresowanie europejskich instytucji.

Inicjatywa wpisuje się w cele Europejskiego Zielonego Ładu oraz strategii Global Gateway, zakładającej inwestycje w zrównoważoną infrastrukturę w krajach partnerskich.

Trwają rozmowy z instytucjami europejskimi, a wszystkie trzy kraje zadeklarowały chęć przyciągnięcia inwestorów i deweloperów z UE do projektu.

Wyzwań jednak nie brakuje — podmorskie kable przesyłowe wymagają ogromnych inwestycji i zaawansowanej technologii. Konieczne będzie także skuteczne skoordynowanie działań politycznych i międzynarodowych.

Źródło: Euronews