Jakub Bielamowicz

Równo pięćdziesiąt lat po śmierci gen. Francisco Franco Hiszpania mierzy się z nieoczekiwanym wyzwaniem dla własnej pamięci zbiorowej. W czasie, gdy kraj obchodzi tę ponurą rocznicę, media społecznościowe zalewają generowane przez sztuczną inteligencję treści, które okazują się skutecznym narzędziem historycznego rewizjonizmu. Młodzi Hiszpanie, którzy nigdy nie doświadczyli represji frankistowskiego reżimu, otrzymują przez to mocno zniekształcony i złagodzony obraz dyktatury.

Starcie Jary i Kasta w drugiej turze wyborów to efekt lat narastających nierówności i rozczarowania obietnicą liberalnego „cudu gospodarczego”. Choć Polska i Chile startowały do wolnorynkowej transformacji w podobnym czasie, ich ścieżki rozeszły się radykalnie: Polska wykorzystała integrację z UE, podczas gdy Chile utknęło w pułapce średniego dochodu, otwierając drogę do gwałtownej polaryzacji politycznej.

Rosnący napływ młodych Ukraińców budzi w Berlinie coraz większe polityczne napięcie. Friedrich Merz apeluje do Zełenskiego o zatrzymanie mężczyzn w kraju – wyjazdy osłabiają ukraińską armię, mimo jej rosnącej digitalizacji i wykorzystania dronów. Jednocześnie rząd zapowiada obniżenie świadczeń socjalnych dla nowo przybyłych – liczy, że ograniczy to atrakcyjność Niemiec jako celu migracji i zwiększy presję na podjęcie pracy.

Kanclerz Niemiec Friedrich Merz zaostrzył retorykę wobec syryjskich uchodźców, ogłaszając, że wojna domowa w Syrii dobiegła końca, a Syryjczycy mieszkający w Niemczech powinni dobrowolnie powrócić do ojczyzny albo liczyć się z możliwością deportacji. Deklaracja ta oznacza wyraźne zaostrzenie stanowiska Berlina w kwestii migracji i wpisuje się w klimat polityczny coraz mocniej kształtowany przez rosnącą w siłę skrajnie prawicową Alternatywę dla Niemiec.

Decyzja amerykańskiego Departamentu Skarbu o objęciu sankcjami rosyjskiego giganta naftowego stała się dla Bułgarii wyzwaniem, które wykracza daleko poza kwestie bezpieczeństwa energetycznego. Sankcje przypomniały o głębokich podziałach na bułgarskiej scenie politycznej, obnażyły gospodarczą słabość kraju oraz pokazały złożoność jego relacji zarówno z Rosją, jak i Zachodem. Zbliżający się koniec okresu przejściowego, wyznaczony na 21 listopada, postawił Bułgarię przed trudnym zadaniem: z jednej strony koniecznością zapewnienia ciągłości dostaw paliwa i ochrony strategicznej infrastruktury energetycznej, dotąd kontrolowanej przez rosyjskiego giganta paliwowego, z drugiej zaś dostosowaniem się do zachodniego reżimu sankcyjnego.

Kanclerz Friedrich Merz zapowiadał „jesień reform”, która miała tchnąć nowe życie w anemiczną gospodarkę Niemiec. Po sześciu miesiącach jego rządów największa gospodarka Europy wciąż jednak tkwi w letargu. Mimo obietnicy ambitnych zmian strukturalnych i uchwalenia wieloletniego funduszu infrastrukturalnego o wartości 500 mld euro koalicja Merza z socjaldemokratami grzęźnie w coraz ostrzejszych sporach, a przemysł, będący fundamentem niemieckiej gospodarki, zmaga się z masowymi zwolnieniami, kurczącym się eksportem i coraz silniejszą globalną konkurencją.

Odmowa Madrytu w sprawie 5 proc. PKB na obronność wywołała falę napięć w relacjach z USA. Donald Trump grozi sankcjami handlowymi i izolacją, jednak eksperci studzą emocje – NATO nie zamierza karać Hiszpanii, a Unia Europejska nie pozwoli na jednostronne działania Waszyngtonu.

Po dwóch latach politycznego chaosu i ponownym upadku rządu Holendrzy mają dość populizmu. Głosując w kolejnych przedterminowych wyborach, zwrócili  się ku centrowym ugrupowaniom, licząc, że to one przywrócą stabilność państwu i odbudują zaufanie do systemu, który jeszcze niedawno był wzorem europejskiego konsensusu. Zwycięski remis proeuropejskich liberałów daje ostrożną nadzieję na przezwyciężenie politycznego klinczu.

Pierwsze w historii wystąpienie premiera Grenlandii Jensa-Frederika Nielsena przed Parlamentem Europejskim było wydarzeniem szczególnym dla unijnej debaty o polityce wobec Arktyki. W obliczu ponawianych przez prezydenta USA Donalda Trumpa sugestii siłowego przejęcia wyspy, Nielsen wykorzystał przemówienie, by precyzyjnie zarysować strategiczną pozycję swojego rządu: „Grenlandia potrzebuje Unii Europejskiej, a Unia Europejska potrzebuje Grenlandii.” Jednocześnie premier zastrzegł, że Grenlandia nie zamierza dołączać do innego państwa, podkreślając prymat partnerstw i prawa międzynarodowego nad presją mocarstw.

Grecja znalazła się w centrum europejskiej debaty o prawach pracowniczych. Wszystko przez przyjętą właśnie ustawę umożliwiającą w określonych sytuacjach wydłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 13 godzin. Reforma, forsowana przez centroprawicowy rząd premiera Kyriakosa Mitsotakisa, doprowadziła w ostatnich tygodniach do serii protestów i dwóch ogólnokrajowych strajków, które sparaliżowały transport i usługi publiczne.