Katarzyna Stańko

Francuska scena artystyczna nieczęsto przyznaje, że kogoś przegapiła. A jednak właśnie teraz, wraz z pierwszą dużą retrospektywą Magdaleny Abakanowicz we Francji, odbywającą się w Muzeum Bourdelle, paryskie instytucje dokonują głośnej korekty własnego kanonu. Dopiero po wielkim sukcesie londyńskiej wystawy w Tate Modern (2023 r.), twórczość polskiej artystki — znanej na świecie od ponad pół wieku — została w pełni dostrzeżona nad Sekwaną.

UE chroni producentów stali, ale zapomniała o tych, dla których stal jest surowcem. Azjatyckie firmy, którym amerykańskie cła zablokowały dostęp do USA, zalały Europę. Promet, który już prawie 40 lat produkuje gwoździe, dziś notuje straty. Zakończone w tym roku inwestycje, które miały przyspieszyć sprzedaż do USA, okazały się niepotrzebne.

UE, NATO i rząd Włoch proponują bezprecedensowe kroki – od ofensywnych cyberoperacji, po stworzenie europejskiej cyberarmii liczącej 1,5 tys. specjalistów. Bruksela i państwa członkowskie po raz pierwszy otwarcie rozważają uderzenia prewencyjne i działania o charakterze ofensywnym w odpowiedzi na serię rosyjskich sabotaży i operacji hybrydowych na terytorium Europy. Rosja wróciła do terroryzmu państwowego, a Europa musi na to odpowiedzieć – mówi ekspert ds. terroryzmu dr. Kacper Rękawek.

Komisja Europejska proponuje dwutorowy plan wsparcia Ukrainy na lata 2026-2027, obejmujący m.in. gigantyczną reparations loan – pożyczkę gwarantowaną przepływami z zamrożonych rosyjskich aktywów – głównie tych, trzymanych w belgijskim Euroclearze. KE stawia tym samym na szali wiarygodność dyplomatyczną i gospodarczą całej UE, którą może podważyć Belgia i USA. 

2 grudnia Francję czeka fala protestów. Centrala związkowa z CGT, FSU i Solidaires ogłasza działania przeciwko projektowi budżetu na 2026 r. Udział zapowiedzieli nauczyciele, kolejarze i część służb publicznych. Na ulicach i w pracy transportu spodziewane są znaczące utrudnienia. Tymczasem przedsiębiorcy, papierek lakmusowy przed wyborami prezydenckimi we Francji w 2027 r., zwracają się w kierunku skrajnej prawicy, załamani propozycjami lewicy w zakresie zarządzania państwem i jego finansami.

W Brukseli agencje przez długi czas miały złą reputację — postrzegane jako niepotrzebna biurokracja albo wręcz zagrożenie dla pozycji Komisji. Paradoksalnie w zaawansowanych systemach administracyjnych agencje są nieodzowne. Nie chodzi o to, że odbierają KE swobodę decyzyjną czy depolityzują działania, ale o to, że wzmacniają instytucje UE, dostarczając wiarygodnych informacji i profesjonalnie zarządzając zadaniami. Kluczowe znaczenie mają negocjacje polityczne. Pod uwagę brane są m.in. prestiż, siła dyplomatyczna i wielkość państwa – mówi prof. Adriaan Schout z Instytutu Clingendaal w Hadze.

Europejska sieć agencji liczy dziś 43 instytucje rozsiane po całej UE, a ich liczba rośnie. Zatrudniają już około 17,5 tys. pracowników, dysponują budżetami sięgającymi 5,3 mld euro rocznie, a każdy nowy konkurs na ich siedzibę urasta do politycznego pojedynku. Tym razem stawką jest Europejski Urząd ds. Celnych (EUCA), a na prowadzenie wysuwają się dwaj poważni gracze: Francja i Polska. Francuska ofensywa to degustacje, objazdy i polityczny glamour. Polska postawiła na działania ministerstwa finansów.

Belgia znalazła się w samym środku kryzysu społeczno-politycznego, którego kulminacją są trzy dni ogólnokrajowego strajku organizowanego przez centrale związkowe. To punkt kulminacyjny narastającego napięcia między pracownikami a rządem premiera Barta De Wevera. Kryzys jest głęboki, bo u podstaw leży nie tylko spór płacowy czy warunki pracy, ale fundamentalna niezgoda na model państwa, rolę opieki społecznej i dalszy wzrost zadłużenia kraju, będącego sercem Europy.

Mimo spektakularnych zapowiedzi inwestycyjnych, francuski przemysł wciąż zmaga się ze spowolnieniem. Dane statystyczne i raporty firm pokazują, że kondycja fabryk nad Sekwaną pozostawia coraz więcej do życzenia. Tymczasem rząd i największe przedsiębiorstwa stawiają na długofalowe inwestycje – w centra danych, recykling i sztuczną inteligencję, aby zabezpieczyć przyszłość sektora. Firmy zapowiedziały ponad 30 mld euro inwestycji w 150 projektach.

Daniel Křetínský został właśnie jednym z największych udziałowców francuskiego giganta petrochemicznego TotalEnergies. Umowa nazywana jest najbardziej geopolityczną transakcją roku. Tymczasem w Paryżu rosnące wpływy Křetínskiego zaczynają rodzić pytania.